Medo

“Mejor vivir sin miedo”, cantaba Rosana no seu primeiro disco, Lunas rotas (1996), no tema titulado precisamente “Sin miedo”. Unha canción, por certo, en que atopamos un dos versos máis bonitos do pop español: “Si quieres las estrellas, vuelco el cielo”. O álbum (e isto é só un inciso, porque este artigo non vai de música) acadou un éxito extraordinario e axiña me pareceu que Rosana se podería converter na sucesora de Cecilia (para min, a mellor cantautora española de sempre), pero o tempo non acabou de confirmar a miña expectativa.

Dicía que Rosana cantaba “mellor vivir sin miedo” nese o seu primeiro disco, e todos os que nos confesamos medorentos axiña subscribimos a súa afirmación. Pero non se pode vivir sen medo. Non se debe, máis ben. Malia ser unha emoción negativa en moitos casos, o medo ten uns beneficios importantes: actúa coma un mecanismo de supervivencia, alertándonos de perigos potenciais e preparándonos para respondermos de maneira efectiva, quer loitando, quer fuxindo, quer protexéndonos. Hai, pois, un medo mao e un medo bo. Este do que falo agora é o medo bo e converte en suicida os comportamentos temerarios. Se ser medoso é mao, ser temerario é aínda peor.

Mais en “Sin miedo” Rosana fala de seguro do medo mao, ese que nos paraliza, que nos atenaza, que nos esclaviza e non nos deixa vivir de verdade nin, xa que logo, sermos felices. Ese medo que é o contrario do amor. Si, porque o antagonista do amor non é o odio, como adoitamos crer, senón o medo. O amor non é un sentimento; polo tanto, o odio, que si o é, non poder ser o seu contrario. O amor é unha tarefa, un traballo, un comportamento, unha actitude, un acto. Moitos actos. O amor maniféstase –e só existe– nos actos. “Obras son amores e non boas razóns”, xa saben. O amor é, en definitiva, compromiso e, sobre todo, doazón, entrega, renuncia a un mesmo en prol do outro (“a busca activa do ben do outro polo outro mesmo”, como o definiu Aristóteles). E iso implica sempre un certo sacrificio. “Non hai amor máis grande que o daquel que dá a vida polos seus amigos”, dixo Xesús. E non pode haber un sacrifico maior que dar a vida. Amar é sempre gastar a vida propia en beneficio de outro(s). Gastala literalmente (morrer) ou metaforicamente (servir). O medo é o contrario do amor porque nos impide, precisamente, amar. O amor libera; o medo esclaviza.

Pero, en realidade, como dixen antes, é imposible vivir sen medo. Imposible e imprudente. O medo é libre, como se di (que curioso: o medo é libre e esclaviza) e en calquera momento pode saltar e saír ao noso encontro. Non se trata de non ter medo –xa apuntei que iso pode ser mesmo temerario e, xa que logo, suicida–, senón de ser quen de o afrontar, de o desafiar. De convivir con el, de non deixar de facer as cousas pola súa culpa, de atreverse a. Leo na prensa unha entrevista a unha moza bolseira do programa Baret Scholars para universitarios na que di: “Hai que atreverse a facer as cousas con medo”. E penso que velaí está a clave. Lembro tamén o que hai moitos anos me dixo unha compañeira de El Correo Gallego que daquela era aínda só unha estudante en prácticas: “Cando algo me dá medo, o que fago é afrontalo directamente, no canto de fuxir”.

Non, non podemos –nin quizais debamos– vivir sen medo. Pero tampouco non podemos deixar que nos esclavice. Temos que aprender a vivirmos con el –a pesar del– e a atrevérmonos a facer as cousas con medo. Mellor vivir con medo, pero tendo cara para facer as cousas que nos atemorizan.