O Premio Celia Brañas 2025 recoñece a reportaxe que desentraña as complexidades da obesidade
A Real Academia Galega de Ciencias (RAGC), en colaboración coa Axencia Galega de Innovación (GAIN), vén de fallar a décima edición do prestixioso Premio de Xornalismo Científico Celia Brañas 2025. O galardón, dotado con 3.500 euros, recaeu na reportaxe "Trabajos del Instituto de Investigación Sanitaria de Santiago descifran cómo todos los caminos llevan a la obesidad", da xornalista Lucía Cancela Martínez, publicada no portal "La Voz de la Salud" de La Voz de Galicia o pasado 4 de marzo.
O xurado destacou o rigor e a capacidade divulgativa do traballo de Cancela, que aborda as investigacións do IDIS para comprender os mecanismos detrás dunha patoloxía tan complexa como a obesidade e buscar solucións, á vez que desmitifica a enfermidade e combate o estigma asociado. A propia xornalista subliñou a importancia de que o seu traballo axude a entender que "lonxe do que se adoita pensar, a obesidade non é o simple resultado de comer moito e moverse pouco. É unha enfermidade multifactorial na que interveñen moitas variables que aínda se están descubrindo".
O xurado valorou especialmente que a reportaxe trate "un tema de grande impacto social a nivel global dun xeito moi divulgativo, empregando unha linguaxe sinxela e un ton ameno, abordando desde un punto de vista científico un campo no que as pseudociencias e os bulos teñen ampla cabida". Ademais, salientaron a súa contribución a "visibilizar a ciencia feita en Galicia, dándolle voz a investigadoras galegas que traballan neste campo".
Lucía Cancela, xornalista e comunicadora audiovisual con experiencia en La Voz de Galicia desde 2020, onde actualmente forma parte de "La Voz de la Salud", celebrou o premio e incidiu na relevancia do xornalismo científico nun contexto de "mar de desinformación". "Facemos de ponte entre os científicos e todo o que eles achegan á sociedade. Ademais, é un xeito de educar, o que permite que a poboación tome mellores decisións persoais", afirmou.
Unha mirada ao corazón dun transplante, segundo premio
O segundo premio, dotado con 1.500 euros, foi para a reportaxe "Dentro del quirófano en un trasplante de corazón: «Ha sido casi perfecto cuando ha vuelto a latir»" de Uxía Rodríguez Diez, tamén publicada en "La Voz de la Salud" o 16 de febreiro de 2025. Este traballo ofrece unha visión íntima e detallada da complexidade técnica e humana dun transplante de corazón no Complexo Hospitalario Universitario da Coruña (CHUAC).
Rodríguez Diez explicou que estiveron "dentro de dous quirófanos durante máis de oito horas" para documentar cada paso do proceso, resultando nunha "crónica visual, detallada e profundamente humana dun momento no que ciencia e vida se unen". O xurado destacou a súa natureza de "reportaxe-crónica ben ilustrada, didáctica e que mantén a tensión informativa ata o final", así como a súa capacidade para trasladar ao público a transcendencia da doazón e o transplante de órganos, e o seu carácter multiplataforma ao incluír un vídeo completo.
Uxía Rodríguez, coordinadora de "La Voz de la Salud" desde 2021, subliñou que "este traballo demostra como o xornalismo científico pode emocionar, informar e xerar impacto social ao mesmo tempo".
O papel crucial dos medios na difusión científica
A RAGC subliñou a importancia da comunicación dos avances científicos e tecnolóxicos para o desenvolvemento económico e o benestar social, considerando que os medios de comunicación teñen un papel "decisivo" para acadar este obxectivo.
O acto de entrega dos premios celebrarase o vindeiro 11 de xuño no Pazo de San Roque de Santiago. O xurado desta edición estivo composto por destacados membros da comunidade científica e xornalística galega.